Begin jaren ’70 leerden we het Russische Lada kennen door de sobere maar erg goedkope 1200. In 1977 werd het beperkte gamma aangevuld met de Niva. Bedoeld voor het platteland. En er was bijzonder veel platteland in de uitgestrekte (toen nog) Sovjetunie. 

In tegenstelling tot de klassieke automerken was het niet een slimme marketingbaas die nieuwe winstgevende doelgroepen zag, maar het Russische partijcongres oordeelde dat de kameraden in de meer afgelegen gebieden zich ook moesten kunnen verplaatsen. Winst was geen motief. Socialisme nietwaar? Dus niet aan een marketingdesk maar op een politiek congres werd groen licht gegeven voor deze robuuste Lada.

Lada Akker

Het werd meteen ook de eerste Lada die een echte naam kreeg: Niva. In het Russisch betekent Niva: veld of akker. Meer toepasselijk kan een naam niet zijn. Nog ingrijpender was dat Lada voor het eerst een nieuw type zou ontwikkelen dat niet gebaseerd was op een oude Fiat. De Sovjetingenieurs voelden de nodige druk.

Maar kijk, In 1977 werd de fonkelnieuwe Niva voorgesteld. In tegenstelling tot de terreinvoertuigen van die periode had deze Lada geen ladderchassis, waar de koets opgezet werd. Neen, de Niva kreeg een zelfdragend chassis en een (voor die tijd bijzondere) onafhankelijke voorwielophanging. Een grondspeling van 23cm, en hij kon door 50cm water ploegen. De wielen werden op de hoeken van de carrosserie geplaatst, een korte draaicirkel en een praktische koffer. Kortom de Niva kon z’n taak perfect aan. Voor de Russen op het platteland werd het leven wat makkelijker. Maar ook in West Europa zag men deze robuuste Rus graag komen.

Geen krachtpatser

De Niva werd voorzien van een heel gewone 1.6 benzinemotor, uit de Lada 1600. Vier bescheiden cilinders met klassieke carburatoren die een schamele 75pk naar de vier permanent aangedreven wielen stuurden. Voorts een manuele vierversnellingsbak, met een extra pook om het juiste differentieel te selecteren. Je kon naar een lage rearing schakelen zodat de Niva heel terreinvaardig werd.

Schijfremmen vooraan, trommelremmen achteraan en een hydraulische koppeling. Sobere maar degelijke techniek. Het reservewiel, dat voor de meeste Niva-chauffeurs onmisbaar was, vond z’n plaats onder de motorkap.

De eerste versies van de sobere Niva geraakten nauwelijks boven de 130 km/u. Best dat je het bij 90 km/u hield, dan bleef het verbruik beperkt tot iets meer dan 8l per 100km. De Niva kon tot 850kg slepen. Geen krachtpatser. In 1992 kwam er een modernere 1.7 liter met benzine-injectie, goed voor 83 pk. Pas in 1999 was er ook een diesel beschikbaar: een Peugeot 1.9 liter met 75pk. Erg laat, maar in Rusland werd de dieselvariant nooit populair. Je kocht deze Lada uiteraard niet voor z’n motor of z’n scherpe prestaties. In West Europa was de zeer bescheiden prijs (voor een vierwielaandrijver) het grootste verkoopargument.

Sinds 1977 non-stop in productie

Op die 45 productiejaren is de basis van deze Lada nauwelijks veranderd. Er zijn niet veel auto’s die dat presteren. Net zoals z’n generatiegenoot Mercedes G is de hoekige Lada Niva nagenoeg onveranderd gebleven. Maar daar houdt elke vergelijking op.

Door de jaren heen kwamen er meerdere upgrades, een aantal modellen werd zowaar wat comfortabeler. Er waren versies met betere zetels, niet langer spartaans, maar wat zachter, met zelfs stoelverwarming, maar nog steeds bestand tegen vocht en sneeuw. 

Door z’n succes kwamen er meerdere varianten. In West Europa bleef de Niva een compacte driedeurs, maar in Rusland en sommige andere markten verscheen ook een vijfdeurs met een 50cm langere wielbasis of een pick-up-variant.

Een levende legende

Het is maar zeer de vraag of deze legende nog door de Belgische autokeuring kan komen. De Niva voldoet hoegenaamd niet meer aan de strenge Europese uitstootnormen. Hij mag de grote steden met een LEZ niet meer binnen, wel nog op het woeste platteland.

“De robuuste Niva overleefde alle trends”

Opmerkelijk, in 2003 was er een joint-venture met het Amerikaanse Chevrolet. Dat resulteerde in de Chevrolet Niva. De Sovjet-oervaders van de Niva zouden zich omdraaien in hun graf. De basis, chassis, motor en terreincapaciteiten waren nog steeds die van de aloude Niva, maar wel een nieuw, moderner jasje. Alleen beschikbaar in Rusland en sommige Oosterse markten. In de meeste Europese landen bleef de welbekende hoekige Niva voortbestaan. Die samenwerking met Chevrolet duurde tot 2020. Nadien ging de Niva verder door het leven, afhankelijk van het land, als de Niva Travel, voordien waren er ook al variaties zoals de Lada Bushman, Cossack, Fora, Hussar, Job, Taiga en Diva. Allemaal buitenlandse versies van dezelfde auto.

Geen euthanasie in zicht

De robuuste Niva overleefde alle trends, revoluties, economische boycot, muren die omver vielen, of despoten die aan de kant geschoven werden. Aanvankelijk kocht je een Niva zeker niet voor z’n vooruitstrevendheid. Of om te pochen. Toch is de Lada Niva stilaan een cultauto geworden. Niet voor iedereen, maar hij heeft toch een trouwe fanbase. Niet zo verwonderlijk want deze Rus heeft een paar unieke kwaliteiten. En niet alleen z’n prijs. In zekere zin de voorloper van de vloot SUV’s die we vandaag, meer in de stad dan op het woeste platteland, tegenkomen. En de robuuste Niva wil niet stukgaan of z’n carriére beëindigen.