Er zijn auto’s die legendarisch zijn. Beroemd, gevreesd, eigenaardig, apart, gekend. Al dat soort zaken. De lijst, vooral onder autoliefhebbers, is lang. Maar de lijst auto’s waar iedereen zich iets bij voor kan stellen is eerder kort. De Kever is zo’n auto. Een voertuig dat de zeldzame sprong maakte van een product naar een cultuuricoon. Z’n betekenis is er niet alleen voor de enkeling of de liefhebbers. Het is er voor de massa. Of ze nu willen of niet.

Referentiekader

De Kever is zo alom bekend dat hij gebruikt wordt als referentiekader. Neem nu, om dit verhaal te beginnen op een onwaarschijnlijke plaats, de Barringer-krater in het Amerikaanse Arizona. Die ontstond 50.000 jaar geleden toen een meteoor met zo’n 50 meter diameter insloeg met een explosie die 1000 keer krachtiger was dan de atoombom op Hiroshima. Zo’n stuk ruimtesteen die voornamelijk uit nikkel en ijzer bestaat weegt dan ook ontzettend veel. In het museum bij de krater ligt een overblijfsel van die meteoor. Niet veel groter dan een koffiekan. Hoe zwaar? Wel, zo zwaar als een VW Kever. Z’n gewicht uitdrukken in kilo’s of ponden was te abstract. Tegelijk moest een beeld gekozen worden waarbij iedereen zich iets kon voorstellen. De Kever! Men had een Toyota Corolla kunnen nemen, of een Ford Model T. Maar men deed het niet. Deze kleine Duitse auto is het betere kader.

Unieke combinatie van factoren

Wat heeft de Kever, die nochtans niet op een onbesproken ontstaansgeschiedenis kan terugvallen, dan dat al die anderen niet hebben? Het antwoord is te vinden in het samenspel van een aantal factoren. Allen zijn ze cruciaal. Neem één eigenschap weg en de kleine, bolle Volkswagen ziet z’n status verbleken.

Het begint bij de Kever zelf. Z’n producteigenschappen. Met z’n achterin gemonteerde boxermotor, onafhankelijke ophanging met torsiestangen wou die vooral praktisch en betrouwbaar zijn. Functioneel en vooral niet exotisch. Goedkoop en toegankelijk voor zo veel mogelijk klanten. En toch bleek ook z’n vorm cruciaal. Door de bolle lijnen kwam hij vriendelijk en aaibaar over. Hij was met niets anders te verwarren.

Miljoenen exemplaren

Maar natuurlijk was de Kever niet alleen. In het naoorlogse Europa had bijna elk groot land een auto die bovenstaande eigenschappen etaleerde. Een Morris Minor, een Citroën 2pk of een Fiat 500 bijvoorbeeld. Maar helaas - die gingen niet de ganse wereld rond. De Kever wel. Die kwam in meer dan 100 landen in de catalogus. In Latijns-Amerika, Australië, Afrika en zelfs in de VS. Miljoenen zijn er gemaakt, decennia lang. Allemaal met dezelfde vorm. Tot in 2003 de laatste van de band liep in Mexico.

Z’n productievolume en geografische verspreiding zijn alweer andere cruciale factoren. Wie geen Kever had, kende vast wel iemand die ermee reed. Een familielid, de bakker, champetter, schooljuffrouw, een vriend of vriendin. Iedereen kende een Kever, iedereen had er een verhaal over, kon er zich wat bij voorstellen. Bij ons, ja natuurlijk, maar ook op elk ander continent.

Een Amerikaans succesverhaal… uiteindelijk

Ja, ook in Amerika. De laatste schakel in deze ketting. Nochtans was z’n doorbraak er niet evident. In de jaren vijftig kochten de Yanks vooral meterslange sloepen met benzineslokkende motoren. Het eerste jaar wist Volkswagen er slechts 2 klanten (twee!) te lijmen. Maar algauw bleek z’n unieke positie een voordeel. Progressief Amerika sloot de kleine VW in de armen. Het merk speelde er handig op in met unieke advertentiecampagnes. Die zijn nog altijd verplichte kost voor wie een carrière in reclame ambieert. En al snel was de goedkope zuinige en guitig ogende VW synoniem met een bewuste levenshouding, vrijheid en tolerantie. Ja, met hippies.

Disney

En toen… toen kwam Disney. Een film over een auto die écht leefde. Het was niet voor het eerst. In strips zag je het oog. Vitamientje bij Suske en Wiske, denk maar. Het lag eigenlijk een beetje voor de hand. Heel wat mensen dichtten hun auto persoonlijkheidskenmerken toe. Ze kunnen meegaand, koppig, gelukkig of net triest zijn. De merken schikken de componenten op de snoet ook zo dat ze er als een smoel uitzien. Dat wekt immers emotie op. Da’s goed voor de verkoop.

En eigenlijk was er maar één kandidaat voor de rol van Herbie. De nummer 53. Het kon alleen een Kever zijn. De auto die enthousiaste reacties uitlokte bij kinderen, die anders was, die overal ter wereld gekend was. De eerste reeks van vier films verscheen tussen 1968 en 1980. Het werden allemaal successen. Hele generaties groeiden ermee op. En de Kever… dat was nu een cultuuricoon.