Het begon allemaal met een kopie: in 1936 bouwde Toyota de AA, een Aziatische versie van de Chrysler Airstream. Het was de geboorte van een van de grootste autofabrikanten ter wereld. Al jaren kampt Toyota met Volkswagen en General Motors om de grootste te zijn. In 2013 lukte hen dat voor de eerste keer. Maar dit jaar moest Toyota ondanks dieselgate de eer aan VW laten. Al hebben de Japanners iets waar de Duitsers en Amerikanen niet mee kunnen uitpakken: een eigen stad.
Toyota City
In 1959 veranderde Japan vol trots de naam van de oude vestingsstad Koromo naar hun grootste autofabrikant die toen ook aan z'n eerste wereldwijde exportoffensief bezig was. In Toyota bevindt zich het hoofdkantoor en niet minder dan zeven fabrieken van de gelijknamige Motor Corporation. Die wordt weliswaar pas in 2017 80 jaar oud, maar de eigenlijke geboorte van de autogigant vond een een jaar eerder plaats met de komst van de Toyota AA in 1936.
Te perfect gekopieerd
Die Toyota AA was eigenlijk een Japanse interpretatie van de Chrysler Airstream met een motor die een nageaapt blok van Chevrolet was. Nadat Kiichiro Toyoda zijn vader Sakichi Toyoda eind jaren 1920 overtuigd had een autodivisie op te richten binnen het textielbedrijf Toyoda Automatic Loom Works, reisde hij naar de Verenigde Staten waar hij hoopte een idee te krijgen van hoe de auto-industrie er zich ontwikkeld had.
Vooral de solide motoren van Chevrolet vond Toyoda inspirerend, en hij was enthousiast over het gestroomlijnde ontwerp van de Chryslers die hij er zag. Vanaf 1930 schaarde hij een team van ingenieurs om zich heen dat op basis van beide Amerikaanse voorbeelden een berline ontwikkelde. Vijf jaar later, in mei 1935 werd de prototype A-1 boven het doopvont gehouden. Met een frustrerend resultaat: de auto gaf het na een paar kilometer al op en moest door een paard terug naar de fabriek getrokken worden. Kwatongen beweren dat Kiichiros ingenieurs hun kopieerwerk te goed gedaan hadden. De 3.4-liter zescilinder was net zo robuust als zijn Amerikaans evenbeeld maar de Japanners hadden alle onderdelen net zo slordig bijeen gegooid zoals ze in de Chrysler Airstream gezien hadden. In 1936 waren de problemen opgelost en de AA was klaar voor serieproductie, een open Phaeton van het type AB.
Nu nog een nieuwe naam
Maar voordat er met dat bandwerk kon begonnen worden, moest er nog eerst via een wedstrijd een nieuwe naam voor het bedrijf gevonden worden. De keuze viel op Toyota. Voor Europeanen nauwelijks verschillend van Toyoda. Maar in het Japans slechts acht tekens en dus een geluksgetal. En de goden waren Toyota inderdaad lange tijd goedgezind. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleven de Toyotafabrieken bijvoordeeld gespaard van de geplande bombardementen. Eind 1945 stond het Amerikaanse militaire bewind Toyota toe om de autoproductie te hervatten, waarop het bedrijf de pickup Toyopet en de kleine SA ontwikkelde. Beiden gingen in 1947 in productie.
De geboorte van de Land Cruiser
Na het uitbreken van de Koreaanse Oorlog nam Toyota deel aan een aanbesteding van de Verenigde Staten die op zoek waren naar een Japanse terreinwagen om de "Japan Self-Defense Forces" mee uit te rusten. In 1951 werd de Toyota BJ (B-Jeep), de voorvader van de Land Cruiser, voorgesteld en ook al deed die onmiskenbaar aan Willys-Jeep denken, de Amerikanen gaven toch de voorkeur aan Mitsubishi en een identieke kopie van de US-jeeps.
Toyota gooide het roer om en ontwikkelde een onverwoestbare, civiele productieversie van de Land Cruiser, die vanaf 1957 in Amerika en sinds 1960 in Europa en Afrika een cultstatus verkreeg. Een betere imagebuilder had Toyota zich niet kunnen wensen. Want de eerste middenklasse sedans Crown en Corona konden helemaal nog niet tippen aan de toenmalige Westerse technologie- en designnormen.
De roem roept
Maar in het midden van de jaren '60 begonnen de Japanners pas echt te proeven van de roem als automaker. Met modellen zoals de 2000 GT (de eerste Japanse supersportwagen - 1965), de Corolla (waarvan tot op heden meer dan 40 miljoen stuks verkocht zijn - 1966), de sportcoupé Celica (als reactie op de Ford Capri en Mustang - 1970), de compacte SUV RAV4 (1994) en familieauto's zoals de Carina (1970) en Camry (1982) werd Toyota een van de meest succesvolle volumemerken.
De glans van Lexus
Hoewel luxepaardje Lexus dat in 1989 ontstond in Europa nauwelijks enig belang heeft, zorgde het in Amerika voor een omwenteling. Op korte werd Lexus er het best verkopende luxemerk. En in 2008 ging voor Toyota een wens in vervulling waarvan Kiichiro Toyoda waarschijnlijk nooit durven dromen heeft: Toyota werd in de VS de grootste constructeur - voor Chevrolet. Een succes dat zeker en vast ook dankzij de Amerikaanse fabrieken gevoed werd.
