In de tweede helft van de jaren '80 ging Fiat met Alfa Romeo aan de haal en sloten beide merken een samenwerkings- verbond. Om deze pasgeboren relatie kracht bij te zetten, werden de koppen bij elkaar gestoken met een sensationeel sportmodel als hoogste doel. Alfa's designcentrum alsook dat van Fiat kregen hulp van Zagato en het resultaat viel voor het eerst te bezichtigen op het Autosalon van Genève in 1989. De concept car in kwestie heette toen nog ES-30 of Experimental Sportscar 3.0 litre en kwam gesproten uit het kunstenaarsbrein van Robert Opron van Fiat voor het basisontwerp, en uit dat van Antonio Castellana voor de definitieve lijnvorming. Naast de invloeden van Zagato - die ook de auto's in elkaar vees - viel moeilijk te kijken.
Tussen de eerste pennentrekken en het uiteindelijke resultaat nam de tijd een voorwaartse sprong van amper 19 maanden. De reden voor deze korte ontwikkelingsperiode hoef je niet ver te zoeken. De SZ of Sprint Zagato (een knipoog naar het verleden) is namelijk op de race-uitvoering van de Alfa Romeo 75 gebaseerd, de 75 ISMA, die een degelijke reputatie inzake wegligging en bestuurbaarheid genoot. Van zijn donorauto kreeg hij het chassis, de remmen, de wielophanging en de atmosferische 3,0l V6 benzine aangereikt. Deze produceerde in de SZ maximaal 210pk en 245Nm koppel, genoeg om de naald tot aan 245km/u te brengen. Sprinten naar 100 deed deze Alfa in een ronde 7 seconden.
Een stalen constructie werd achterwege gelaten om het totaalgewicht te beperken, en met hetzelfde doel voor ogen was het koetswerk opgetrokken uit polyester versterkt met koolstofvezel. Vervolgens kwam er een speciale lijm aan te pas om het lichaam aan de bodemplaat te bevestigen. Op de weegschaal liet de SZ net geen 1,3t optekenen, met een bijna optimale gewichtsverdeling tussen voor- en achteras (64/44).
Kort na de uitgave kreeg de SZ meteen een koosnaam opgespeld: Il Monstro of Het Monster. Dat had hij te danken aan zijn extreme, excentrieke vormgeving die lang niet door iedereen werd gesmaakt. In totaal bleef de oplage beperkt tot amper 1.000 exemplaren, maar met alle prototypes en preproductiemodellen inbegrepen lezen we 1.036 op de teller. Nog exclusiever was zijn cabrio-afgeleide, die in 1992 ten tonele verscheen, want daar zijn er maar 278 van gemaakt. Hoewel het eigenlijk de bedoeling was er 500 aan de man te brengen. In tegenstelling tot de SZ - die enkel in Alfarood te verkrijgen viel - kon je deze RZ of Roadster Zagato ook met een gele of zwarte huid bestellen. Exact twee exemplaren verlieten de werkplaats met een zilverkleurige tint. Voor meer beeld van de Alfa Romeo SZ moet je in de fotospecial zijn.
