Het is inmiddels 42 jaar geleden dat Volkswagen de Golf GTI introduceerde. Een auto die eigenlijk niet had mogen bestaan. Wie bij de Duitsers op zoek was naar een auto met een sportieve inborst, een minimum aan gebruiksgemak en een eerder bescheiden prijs, werd verondersteld de Golf te laten staan en uit te wijken naar de Scirocco (1974 - 1982). Het liep anders omdat enkele ijverige werknemers van de fabriek in hun eigen tijd aan het knutselen gingen en een ‘grote motor’ in de kleine, modale hatchback lepelden. Het resultaat viel bij het management destijds in de smaak en de rest, zoals men zegt, is geschiedenis.

De Scirocco kreeg ook meteen een GTI-versie, maar die hield het niet lang vol. De Golf wel. Al zeven generaties lang wordt de Golf GTI sneller, maar ook groter, zwaarder, gesofisticeerder. Is de GTI dan nog wel trouw aan het basisrecept? Of zit er in het aanbod pittige hatchbacks van het merk, dat nu ook de kleinere Polo en de Up omvat, een model waarvan de filosofie beter met die van het oermodel te rijmen valt? We trokken met ze allemaal op pad op zoek naar het antwoord.

Hoe was de Golf I GTI

De GTI is zeker geen uitvinding van de Duitsers. De lettercombinatie hing het eerst op een grote Citroën. En snelle gezinswagens waren hoe dan ook niet nieuw. Maar de lat lag na de introductie van de Golf GTI wel meteen een pak hoger. Nochtans presteerde die eerste Golf naar hedendaagse normen niet zo uitzonderlijk. Verschillende magazines uit z’n tijd deden metingen en je kan ervan uitgaan dat de eerste telg in de acceleratie naar 100 net onder 10 tellen bleef. Destijds was dat evenwel al voldoende om aan de bumper van een Ferrari Mondial te blijven hangen. Even belangrijk als de cijfertjes waren zijn uitstraling, compacte afmetingen, levendig weggedrag en verteerbare prijs.

Ontgroeid

Meteen is al duidelijk dat in het GTI-aanbod dat VW voert, de Golf een aantal van die basiswaarden ontgroeid is. Echt compact is een middenklasser van vandaag niet meer. Zelfs de Polo GTI heeft een voetafdruk die niet alleen de Golf I, maar ook de Golf 2 doet blozen. De prijs kan je evenmin nog erg laagdrempelig noemen. Maar is nog het meest van al de rijbeleving die zorgt voor ruis op de lijn met zijn stamvader. Een hedendaagse Golf GTI is een slim technologisch wonder dat zelfs wanneer je voor de handgeschakelde versie kiest, met intelligente differentiëlen en elektronische hocus pocus zorgt voor bliksemsnelle rondetijden. Onmiskenbaar efficiënt en indrukwekkend. Rijmodi en programma om alles van de gaspedaalrespons tot het geluid naar je hand te zetten. Met open mond kan je het aanschouwen, maar pretoogjes krijgt de purist er niet van. Exit Golf.

Polo, of toch de kleine Up?

Onze queeste gaat voort aan het stuur van de Polo GTI. Nog steeds met prestaties die erg veel marge houden met die van het origineel. Makkelijk snel genoeg dus, deze Polo, met een maatvoering die al veel natuurlijker lijkt. Hij heeft voor wie sensaties zoekt evenwel een groot gebrek: hij is alleen met de zeventraps-DSG-automaat. Natuurlijk is de Polo op die manier sneller dan wanneer je zelfs zou schakelen. Je mist dan echter ook een heel deel van de uitdaging. Wanneer en hoe snel wissel ik van verzet? Welke versnelling kies ik voor acceleratie x en bocht y? Jammer maar helaas - de Polo mist de je-ne-sais-qois die je niet in cijfertjes kan gieten.

De jongste GTI

“Niet zo duur, niet zo groot, niet zo zwaar, niet zo gesofisticeerd en het meeste GTI van allemaal”

De Up is met z’n 3,6m lengte en z’n bijna-monovolumekoetswerk op het eerste zicht een weinig ambitieuze Golf GTI-opvolger. Maar hij etaleert z’n sportiviteit wel met een minimum aan relatief bescheiden ingrepen - zoals het origineel. Aan de binnenkant weet hij te charmeren met z’n retro-stofje én hij heeft altijd een pookje om te schakelen. 8,8 tellen voor de geijkte sprint is nog altijd een seconde vlotter dan het origineel en hij heeft ook een versnelling extra. Het is met grote voorsprong de minst gesofisticeerde van het aan de tand gevoelde drietal. Het minst versneden is echter ook de stuurpret. Met de tong tussen de tanden rijg je de bochten tot een kraal. Eigenlijk is hij relatief zacht. Comfortabel. Niet zo duur, niet zo groot, niet zo zwaar, niet zo gesofisticeerd en het meeste GTI van allemaal. Pas sinds dit jaar te koop. De jongste GTI volgens oud recept.