Even leek het erop dat koolstofvezel - carbonfibre - op de lijst met verboden stoffen zou komen. In januari van dit jaar lanceerde de EU een voorstel in die richting. Reden? Moeilijk recycleerbaar, het zorgt voor fijne partikels en het is ook nog eens schadelijk voor de mens. Maar na kort en krachtig lobbywerk van de auto-industrie is het gevaar geweken. Voor even toch.

Wondermateriaal of probleemstof?

Koolstofvel staat bekend als een lichtgewicht supermateriaal. Vederlicht en sterker dan staal. Ideaal voor wie snelheid of actieradius wil maximaliseren. Het is geliefd bij sportwagenbouwers en ook steeds vaker bij automerken die het gewicht van de batterijen willen compenseren. Het wordt zelfs aanzien als een prestigieus materiaal, geschikt voor sierlijsten.

Er is ook een ernstige keerzijde. Carbonfibre laat zich moeilijk hergebruiken. De verwerking tot bruikbaar materiaal vereist hoge temperaturen, ingewikkelde chemische processen en energieverslindende pyrolyse. Er wordt een ernstige impact op luchtkwaliteit bij productie en verwerking verwacht, maar dat is onvoldoende in kaart gebracht. Bovendien kunnen hij het zagen, schuren of gewoon verslijten van carbon microdeeltjes vrijkomen die in de lucht blijven hangen. Die vezels zijn biologisch niet afbreekbaar en kunnen diep in de longen terechtkomen. Er worden zelfs parallellen met asbest getrokken. Niet alleen op gezondheidsvlak trouwens - asbest werd ook ooit aanzien als een wondermateriaal…

Er zijn aanwijzingen dat langdurige blootstelling tot irritatie van de luchtwegen, ontstekingen en zelfs (veel) ernstigere letsels kan leiden, maar er wordt benadrukt dat verder toxicologisch onderzoek nodig is. Waar koolstofvezel verwerkt wordt, zijn strikte beschermingsmaatregelen nu al aanbevolen. Overdruksystemen en afzuiging bijvoorbeeld.

Geen verbod, geen recyclageplicht

De autosector reageerde voorspelbaar verontwaardigd. Een mogelijk verbod werd afgeschilderd als een aanval op innovatie. Onder druk van de autolobby - die hier een tegenwoordig zeldzaam geworden overwinning behaald - werd het verbod gisteren stilletjes uit het EU-voorstel geschrapt. Anders zou Europa koolstofvezel in dezelfde categorie gestoken hebben als lood of zink. Er komt zelfs geen recyclageplicht.

In Brussel werd beslist om voorlopig niet wetgevend in te grijpen. De afval- en gezondheidsproblematiek wordt op lange baan geschoven. Een overwinning met een mogelijk zure nasmaak. Maar is de doos van Pandora hier niet opengegaan? Is een verbod op koolstofvezel nu niet slechts een kwestie van tijd? Tegen 2029 wordt het onderwerp herbekeken.