Wat heeft Vlaanderen de jongste jaren gerealiseerd voor de automobilist? Met de stembusgang op 9 juni in zicht, blikken we terug op de belangrijkste maatregelen. In dit vierde en laatste deel staat Vlaanderen centraal. Alle goede bedoelingen ten spijt, boekte de Vlaamse regering weinig succes. 

Iedereen elektrisch in 2029? 

Omdat in zeven haasten nog enkele maatregelen voor het klimaatplan bedacht moesten worden, nam de Vlaamse regering eind 2021 een opmerkelijke beslissing. De verkoop van personen- en bestelwagens met verbrandingsmotor zou verboden worden vanaf 1 januari 2029. 

Dat is om meerdere redenen opmerkelijk. Ten eerste kan Vlaanderen dit helemaal niet beslissen, want de inschrijving van voertuigen is een federale bevoegdheid. Vlaanderen kan dus hooguit ‘vragen’ aan de federale overheid om deze maatregel te nemen. Ten tweede is het onbegrijpelijk waarom Vlaanderen sneller zou moeten gaan dan Europa, dat een gelijkaardig verbod pas tegen 2035 vooropstelt. Een typisch voorbeeld van gold-plating.

De meeste politieke partijen plaatsen vandaag grote vraagtekens bij de haalbaarheid van deze beslissing. Zo vindt Annick De Ridder van N-VA, dat deze maatregel als regeringspartij nochtans mee heeft goedgekeurd, dat de noodzakelijke voorwaarden (betaalbaarheid, modellenaanbod, laadinfrastructuur) vandaag niet voldaan zijn. Alleen mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) lijkt nog te geloven dat het verbod in 2029 er effectief komt.

EV-premie

De Raad van State had juridische en financiële bedenkingen en ook binnen de Vlaamse regering zelf is niet iedereen fan van de Vlaamse EV-premie. Is het immers de taak van de overheid om 5.000 euro (nieuw) of 3.000 euro (tweedehands) belastinggeld te geven aan mensen die zich een auto tot 40.000 euro kunnen veroorloven? 

Uiteindelijk kwam de premie er toch, weliswaar voor één jaar in plaats van drie. Lydia Peeters wil hiermee de particulier stimuleren om een elektrische wagen te kopen. Met succes, want op 18 april waren er al 4.980 aanvragen voor nieuwe wagens en 932 voor tweedehandswagens. Eén probleem: het budget is nu al op. Oorspronkelijk was 20 miljoen euro gepland voor het volledige jaar 2024, wat verhoogd werd naar 26 miljoen euro. Ook dat zal niet volstaan. Lydia Peeters hoeft niet te rekenen op steun van haar N-VA-collega Zuhal Demir: de Open Vld-ministers moeten het maar met middelen uit hun eigen departementen oplossen.

Alleen Groen houdt van LEZ 

Lokale besturen mogen zelf beslissen of ze een lage-emissiezone invoeren of niet. Maar het kader dat zo’n LEZ mogelijk maakt, is Vlaamse materie. Met de verkiezingen in aantocht, lijken steeds meer partijen plots de onzin van zo’n asociale LEZ te beseffen. Zo wil Sammy Mahdi van cd&v de LEZ afschaffen. De milieuextremisten van oppositiepartij Groen willen dan weer de lage-emissiezones behouden en verstrengen. Volgens Vlaams parlementslid Stijn Bex zal “stoppen met de lage-emissiezones nooit gebeuren met Groen in het bestuur”.

Oldtimers niet meer welkom?

Naast mensen die geen geld hebben voor een nieuwe auto zijn ook de eigenaars van oldtimers het kind van de LEZ-rekening. In Gent en Antwerpen moesten ze een dagpas kopen. Een vrijstelling voor voertuigen ouder dan dertig jaar die ingeschreven zijn onder het oldtimerstatuut, werd op de valreep nog goedgekeurd. Antwerpen en Gent kunnen nu oldtimers toelaten zonder extra kosten, net zoals dat in Brussel al het geval was. Eigenaardig, want die uniforme regeling maakte al vanaf het begin deel uit van het regeerakkoord, maar kon ogenschijnlijk slechts net voor nieuwe verkiezingen omgezet worden in beleid. Een weinig verholen manier om alsnog stemmen te troggelen bij de oldtimergebruiker die uiteindelijk vier jaar te lang heeft moeten wachten op iets waar een akkoord over was? 

Meer belastingen op pick-ups en old-timers

Heel wat particulieren kochten een pick-up in plaats van een gewone personenwagen omdat de jaarlijkse verkeersbelasting lager ligt en je geen belasting op inverkeerstelling moest betalen. Vlaams minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA) stelde hier paal en perk aan. Sinds 1 januari 2023 worden pick-ups van particulieren niet meer belast als een lichte vracht. Pick-ups die beroepsmatig gebruikt worden, blijven wel genieten van het oude regime.

Een andere aanpassing die door minister Diependaele werd doorgezet: het gunsttarief voor oldtimers ging fors de hoogte in. Het basistarief ging van 38 naar 100 euro. Een stijging van om en bij 250 procent. De overheid wil op de kap van de oldtimerbezitter elk jaar 8,7 euro extra incasseren.

Capaciteitstarief 

De EV-premie voor particulieren en de fiscaliteit op bedrijfswagens stimuleren bestuurders om elektrisch te rijden. Maar tegelijk komt de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) op de proppen met het capaciteitstarief. Een deel van de nettarieven op je elektriciteitsfactuur wordt nu gebaseerd op de hoogste kwartierpiek in jouw maandelijks elektriciteitsverbruik. Het verplicht je dus om je elektrische wagen zo traag mogelijk (met lage pieken) op te laden. Behoorlijk contradictorisch.

Het capaciteitstarief – dat in Brussel en Wallonië niet bestaat – zou moeten aanzetten tot efficiënt energiegebruik. In werkelijkheid verdoezelt het vooral dat het stroomnet niet volstaat voor de extra stroomvraag die elektrische auto’s veroorzaken en er geen geld is voor dure investeringen om de pieken op te vangen. 

Wildgroei aan zones 30 … 

Lokale besturen worden gestimuleerd om de automobilist zo veel mogelijk te beboeten en dat ligt niet (alleen) aan de gemeentes zelf. Dit is het onprettige gevolg van een Vlaams decreet dat voorgesteld werd door Open Vld-ministers Lydia Peeters (Mobiliteit) en Bart Somers (Binnenlands Bestuur). Sinds 1 februari 2021 kunnen gemeentes namelijk zelf GAS-boetes uitdelen voor snelheidsovertredingen (maximaal 20 km/u) in de zones 30 en 50. Aangezien veel gemeentes in geldnood zitten, laat het gevolg zich raden. Overal duiken zones 30 en 50 op, waar je nochtans perfect sneller zou kunnen rijden op een veilige manier. En dat is niet om het aantal ongevallen te verminderen, geven de gemeentes zelf toe. 

… en trajectcontroles

Tegelijk groeit het aantal trajectcontroles spectaculair. Steeds vaker gaan lokale besturen hiervoor in zee met de private partner TaaS, zelfs op een onwettige manier. Enkele privébedrijven verdienen dus veel geld aan boetes. Zo kocht zakenman Glenn Janssens een Lamborghini Urus als verjaardagscadeau voor zijn 22-jarige zoon Conrad. Zelfs de grootste cynicus had dit niet kunnen bedenken. Lydia Peeters besliste ook aankondigingsborden van trajectcontroles weg te halen om meer te kunnen beboeten. 

Rode kaart voor autokeuring

De autokeuring afgekeurd: de krant Het Laatste Nieuws bracht een hele reeks onthullingen over wantoestanden bij autokeuringscentra. Die misbruiken hun monopolie om grof geld te verdienen op de kap van de overheid en de automobilisten. Pas na deze artikels schoot bevoegd minister Lydia Peeters in actie. Ze toont veel goede wil om de problemen te verhelpen, maar het is wachten op concrete resultaten. Tijdig een afspraak vastleggen bij de keuring blijft een lastige opgave. De minister wil auto’s minder vaak naar de keuring sturen: slechts om de twee jaar vanaf de dag dat de auto vier jaar oud is, tot de auto 160.000 km op de teller heeft of tien jaar oud is. 

Daarnaast worden herkeuringen voor kleinere gebreken mogelijk bij erkende garages. Denk aan problemen met de banden, spiegels, lichten en ruiten die geen meettoestellen vereisen. “Het gaat om een proefproject waarbij mensen niet langer opnieuw naar de keuring moeten bij het vaststellen van bepaalde gebreken. Zowel herstelling als herkeuring kan bij een erkende hersteller gebeuren", zegt minister Peeters. Het proefproject duurt vijf jaar, mogelijk verlengd met nog eens vijf jaar. Geduld is een schone deugd als het over de autokeuring gaat …

Meer publieke laadpunten

Lydia Peeters verdient lof voor de uitrol van het publieke laadnetwerk in Vlaanderen. Die ligt namelijk helemaal op schema. In 2021 waren er in Vlaanderen nog maar 4.000 openbare laadpunten. Vandaag, amper drie jaar later, zijn dat er al 34.000, waarvan ongeveer 750 snellaadpunten en 1.000 ultrasnellaadpunten. Het doel van 35.000 tegen 2025 is dus in zicht. “Toen ik destijds de ambitie uitsprak om van 4.000 naar 35.000 te gaan, vonden velen dat ik het mezelf wel heel moeilijk maakte en dat het onhaalbaar en te veel zou zijn”, zegt de minister daarover.

Meer over de verkiezingen 2024

- Verkiezingen 2024: het hobbelige parcours van Vlaanderen
- Verkiezingen 2024: over Brusselse autohaat en Waalse mislukkingen
- Verkiezingen 2024: hoe België de automobilist steeds meer als een crimineel behandelt
- Verkiezingen 2024: hoe Europa vooral pestmaatregelen tegen auto's bedacht