De federale overheid maakt geen onderscheid meer tussen een ‘terrorist’ en een ‘automobilist’. Ze wil namelijk het aantal ANPR-camera’s op de Belgische wegen verdubbelen. Dat zal vooral de automobilist treffen, want de camera’s worden voor heel andere dingen gebruikt dan beloofd.
Geseinde criminelen en terroristen opsporen: dat was de oorspronkelijke bedoeling van het cameraschild met 3.000 ANPR-camera’s, een beslissing van de toenmalige regering-Michel in 2018. Intussen staan er in België zo’n 5.000 ANPR-camera’s en dat is blijkbaar nog niet voldoende. Na de laatste begrotingsonderhandeling voor 2024 kondigde minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) aan dat 20 miljoen euro uit het verkeersveiligheidsfonds gebruikt wordt om het netwerk uit te breiden. Te verdubbelen zelfs, tot 10.000 ANPR-camera’s.
Function creep
Terroristen vatten lijkt al lang niet meer het hoofddoel, wel automobilisten viseren die volgens de overheid iets mispeuterd hebben. Denk aan trajectcontroles die checken of je niet sneller rijdt dan toegelaten, nagaan of je nog belastingen of boetes verschuldigd bent, je autokeuring nagaan of de toegang tot lage-emissiezones regelen. Het aantal taken voor de ANPR-camera’s blijft toenemen, onder het motto ‘ze staan er al, laten we ze gebruiken’. Function creep, heet dit bedenkelijke fenomeen.
Investering moet renderen
De Vlaamse Toezichtcommissie voor de verwerking van persoonsgegevens (VTC) waarschuwt al meerdere jaren voor de gevaren van ANPR-camera’s: “Er is een duidelijke tendens waarbij geplaatste camera’s ook voor steeds meer bijkomende doeleinden worden gebruikt, minstens deels vanuit de behoefte om de gedane investeringen beter te laten renderen. Het risico voor de rechten en vrijheden van de burger wordt dus ook almaar groter. Hoe meer camera’s, en hoe meer manieren waarop ze worden gebruikt, hoe meer en hoe vaker mensen het voorwerp van surveillance, tracering en profilering kunnen worden.”
Waar eindigt dit?
De kwestie roept vragen op over de privacy van burgers. Er vonden ook al testen plaats met ANPR-camera’s die zodanig gedetailleerde beelden maken dat ze gsm-gebruik achter het stuur kunnen detecteren. Omdat Open Vld dit een brug te ver vond voor de privacy, wordt dit echter niet ingevoerd. Maar voor hoelang nog?
Bij HLN uit jurist en privacyspecialist Matthias Dobbelaere-Welvaert zijn bezorgdheid: “Eigenlijk kan er op die camera’s elke soort software geïnstalleerd worden. Stel dat je wilt dat die camera’s alleen jonge vrouwen of mensen met een kleur in de gaten houden, dan kan dat. Ethisch is het niet, maar het kan.” Volgens hem is de slinger aan het doorslaan. “België is een heel dichtbevolkt land. Die camera's hebben een gigantische zoom. Dat betekent eigenlijk dat iedereen continu bekeken kan worden. 10.000 camera’s is gewoon Big Brother. Dat is zoals China.”
