Privébedrijven die geld verdienen aan snelheidsovertredingen van automobilisten én het mobiliteitsbeleid mee bepalen: dat is precies wat de gemeente Bonheiden van plan was. Na de vele verontwaardigde reacties is deze regeling nu onwettig verklaard. Game over of toch niet?
De gemeente Bonheiden sloot eind vorig jaar een akkoord met de private partner TaaS (Trajectcontrole-as-a-Service) om vanaf juni 2022 te starten met een hele reeks trajectcontroles. In ruil voor de installatie en het onderhoud van de trajectcontroles, zou TaaS 24 euro verdienen per automobilist die een bekeuring krijgt.
Wettelijk is het voor gemeentes toegestaan om samen te werken met privépartners. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers legt uit: “Niet elke stad of gemeente is in staat om een opdracht volledig zelfstandig uit te voeren, bovendien moet een overheid ook niet alles zelf doen. Samenwerken met private partners moet kunnen, maar het contract en de voorwaarden moeten wel voldoen aan de geldende rechtsregels. Zo zijn er veel lokale besturen die samenwerken met privépartners in de handhaving van hun parkeerbeleid. Er zijn randvoorwaarden die gerespecteerd moeten worden, maar niet alles moet per definitie door ambtenaren worden uitgevoerd.”
TaaS is de baas
Bij die randvoorwaarden knelt het schoentje in Bonheiden. Volgens de afspraken in het contract moest de gemeente tijdens de looptijd van het contract wegenwerken en andere infrastructuurwerken zo veel mogelijk vermijden. Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van het wegdek voor de verkeersveiligheid of het wegnemen van verkeersremmers die automobilisten aanzetten om trager te rijden. Aanpassingen mochten niet worden doorgevoerd zonder overleg met TaaS. Dat wekt de indruk dat de bevoegdheid van de gemeente om haar mobiliteitsbeleid zelf te voeren, wordt ingeperkt.
Corruptie, fraude, oplichting …
Ook bij de keuze van TaaS als partner kunnen ernstige ethische bedenkingen gemaakt worden. Achter deze modern klinkende naam schuilen drie bedrijven die uiteraard meer baat hebben bij winst dan bij verkeersveiligheid: Trafiroad, Macq Mobility en Intouch. Vooral Trafiroad springt in het oog. Dat is een specialist in wegsignalisatie en ‘verkeerstechnieken’, met als afgevaardigd bestuurder Glenn Janssens. Deze succesvolle maar niet onbesproken zakenman verscheen in het verleden al voor het gerecht op verdenking van corruptie, fraude met overheidsopdrachten, valsheid in geschrifte, oplichting en lidmaatschap van een criminele organisatie. In 2015 kocht hij zijn onschuld met een minnelijke schikking. Kennelijk zien meerdere gemeentes hierin toch het geschikte profiel om hun trajectcontroles aan toe te vertrouwen.
Vijf gemeentes
Niet alleen Bonheiden smeedt immers plannen om geld te verdienen aan automobilisten in samenwerking met TaaS. Ook Glabbeek, Sint-Pieters-Leeuw, Haaltert en Bilzen zijn blijkbaar te vinden voor dit verdienmodel. Nog voor minister Somers het contract van Bonheiden vernietigde, riep hij deze gemeentes al op om nog geen definitieve contracten te ondertekenen. Betekent de vernietiging van het gemeenteraadsbesluit in Bonheiden het einde van dit soort samenwerkingen? Dat valt nog te bezien. Mogelijk zullen bepaalde gemeentes nu de contracten herschrijven om op zijn minst de indruk te wekken dat er geen probleem meer is.
Bart Somers: “De beslissing was onwettig genomen en de voorwaarden in het contract gaan in tegen het algemeen belang. Samenwerken met privépartners moet kunnen, maar een lokaal bestuur moet te allen tijde kunnen beslissen om wegenwerken uit te voeren. Lokale besturen moeten autonoom kunnen beslissen om verkeersdrempels en snelheidsremmers te installeren. Zo niet dreigt winstbejag de verkeersveiligheid in gevaar te brengen. De lokale autonomie en de verkeersveiligheid moeten voorop staan. We zullen deze aandachtspunten duidelijk communiceren naar alle lokale besturen in Vlaanderen.”
Normbesef?
Hoewel je het plotse normbesef van de minister na de vele negatieve reacties lovenswaardig kunt noemen, is deze situatie wel een rechtstreeks gevolg van een eerdere beslissing. Dat gemeentes gestimuleerd worden om de automobilist zo veel mogelijk te beboeten, is te wijten aan een nieuw decreet dat voorgesteld werd door Open Vld-ministers Lydia Peeters (Mobiliteit) en Bart Somers (Binnenlands Bestuur). Sinds 1 februari 2021 kunnen gemeentes namelijk zelf GAS-boetes uitdelen voor snelheidsovertredingen (maximaal 20 km/u) in de zones 30 en 50.
