Eind augustus communiceerde de stad Gent cryptisch over de resultaten van een studie die de resultaten van het invoeren van de lage-emissiezone in kaart bracht. Het bestuur kondigde er aan dat de invoering een succes was en dat de luchtkwaliteit er jaren vooruitgang boekte. Desalniettemin werd toch beslist om een uitbreiding van die zone niet langer voorop te stellen. Groen vond daar bij z’n coalitiepartners niet langer voldoende steun voor.

Inmiddels zijn meer cijfers uit die studie bekend geworden. En de resultaten zijn op z’n minst bescheiden. De studie werd in opdracht van de stad Gent in 2020 en 2021 uitgevoerd door het Leuvense Transport & Mobility en kostte 140.000 euro.

Geen statistisch significante verbetering van luchtkwaliteit

De cijfertabellen laten op geen enkel vlak een duidelijke verbetering van de luchtsamenstelling zien. Volgens de studie dalen de concentraties van NO2 (stikstofdioxiden) ten gevolge van de LEZ tegen 2025 met gemiddeld 1,34%. De concentratie BC (black carbon of zwarte roetdeeltjes) zou amper 0,99% dalen. Of de studie rekening hield met de verkeersdaling ten gevolge van de coronacrisis, is niet duidelijk. Een verstrenging van de LEZ-normen die voor 2025 is voorzien werd wél ingecalculeerd.

Algemeen wordt aangenomen dat het weren van de meest vervuilende wagens op drukke verkeersassen omringd door bebouwing - zogeheten ‘street canyons’ - een groter effect heeft op de lokale luchtkwaliteit. De studie bevestigt dat, maar ook daar zijn de resultaten verre van spectaculair. De studie stelt in die concentratiegebieden een effect voorop van - 2,37% NO2 en 1,87% zwarte roet.

Moet de lage-emissiezone weer afgeschaft worden?

De resultaten, die de stad Gent slechts in beperkte mate en na aandringen vrijgeeft, doen in het stadsbestuur alvast de discussies over de baten van de LEZ en de grote maatschappelijke kost weer oplaaien. Enkele partijen, waaronder de N-VA (nochtans één van de bestierders van de lage-emissiezones), opperen nu al dat de verstrenging van de toelatingsvoorwaarden die voor 2025 en 2028 aangekondigd werden, moeten herbekeken worden in het licht van de erg beperkte resultaten en de grote maatschappelijke kosten. Zelfs ‘afschaffen’ werd reeds geopperd. Voor milieuschepen Heyse (Groen) is de huidige LEZ evenwel onaantastbaar.

De resultaten van de studie zijn op zich niet verrassend. In het buitenland werden verschillende lage-emissiezones of beperkingen reeds afgeschaft na soortgelijke observaties. Dat is onder meer het geval in Stuttgart en Rotterdam.

Geen rendement van LEZ

De verschillende lage-emissiezones in ons land, Antwerpen, Gent en Brussel, noopten vele tienduizenden mensen tot aanpassingen aan hun verplaatsingspatroon of minstens tot de aankoop van een nieuwe(re) auto. Wallonië kent nog geen LEZ, maar houdt vooralsnog vast aan plannen om al vanaf 2023 auto’s met een hogere uitstoot te weren op haar ganse grondgebied. De grote inspanning van de burger, die soms tot sociale drama’s leidt, lijkt nauwelijks vruchten te dragen.